Penstemony

0
3131
Penstemon

Penstemony to wspaniałe rośliny, których ozdobę (nazywanych też czasem żółwikami), stanowią wiechowate kwiatostany złożone z dzwonkowatych kwiatów – u niektórych gatunków wąskie, u innych okazałe zakończone szeroką „falbanką”. Kwiaty penstemonów mają zawsze po 5 płatków i przypominają nieco kwiaty naparstnicy – bliskiej krewnej penstemonów. Budowa kwiatów pozwala zaliczyć te rośliny do rodziny trędownikowatych. Odznaczają się one wyjątkowo bogatą gamą kolorów od czerwieni, fioletów, różów, bieli, błękitów do niekiedy żółci. Ich wysokość jest także zróżnicowana: od niskich zaledwie 4-5 centymetrowych gatunków naskalnych do bardzo dużych 180 centymetrowych, które wymagają podpór. Większość z nich ma zimozielone, wąskie liście, wyrastające z drewniejących u podstawy pędów. Ojczyzną penstemonów jest  Ameryka Północna. Rosną tam dziko na górskich łąkach i leśnych polanach. W XVIII wieku trafiły do europejskich ogrodów, głównie do Anglii, gdzie stały się jednymi z ulubionych roślin sezonowych.

Gatunki penstemonów

W XIX wieku powstało wiele krzyżówek międzygatunkowych i odmian,rośliny te stały się bardziej powszechne. Penstemony są bylinami, nie wszystkie wykazują jednak odporność na mróz – te, jak np. Penstemon gentianoides, uprawiany u nas jako roślina jednoroczna. Zwłaszcza gatunki wysokie, wielkokwiatowe są delikatne i znoszą temperaturę do -10 stopni C. IPenstemonystnieją jednak gatunki botaniczne, szczególnie z wysokich partii gór, które znoszą bardzo niskie temperatury do -25 stopni C. W Polsce mogą przetrwać zimę, zwłaszcza w zachodnich i południowo-zachodnich rejonach kraju. Nawet te odporne nie tolerują w miejscach zimowania nadmiaru wody i mroźnych wiatrów. Są to: penstemon zwartokwiatowy (P. confertus) oraz penstemon kosmaty odm. „Pygmaeus” (P. hirsutus Pygmaeus) to cenne rośliny na skalniak. Najniższe górskie gatunki należą do najbardziej wytrzymałych i długowiecznych wśród penstemonów. Są idealne na skalniaki, murki i wysypane żwirem obrzeża rabat. W ogrodach skalnych warto stworzyć dla nich odrębną rabatę w formie szerokich półek zapewniających odpływ nadmiaru wody. Można je sadzić z szałwiami, rozchodnikami lub goździkami. Do ogrodów skalnych można polecić następujące gatunki penstemonów:

Penstemon alpejski (P. alpinus), o fioletowych rurkowatych kwiatach pojawiających się w maju, wysokość 20 cm.

Penstemon kosmaty (P. hirsutus), jego odmiana „Pigmeus”dorasta do 15 cm, tworzy kępy czerwonych, pokładających się pędów. Przez całe lato wydaje drobne fioletowo-białe kwiaty z żółtą gardzielą, ma również fioletowy spód liści. Może rosnąć w półcieniu, znosi bardziej suche podłoże.

Penstemon sosnowaty (P. pinifolius), dorasta do 15-20 cm, jego walorami są igiełkowate, zimozielone liście i drobne karminowo-czerwone kwiaty, u odmiany „Mersea Yellow” – żółte, kwiaty pojawiają się w maju – sierpniu. Wymaga podłoża o kwaśnym odczynie. Może być rozmnażany przez odkłady.

Penstemon „var. tolmiei” (P. procerus), wraz z kwiatostanem dorasta do 10-15 cm, kwiaty w kolorze szafirowo-niebieskim (kwitnie na przełomie maja i czerwca), gleba piaszczysto-gliniasta z dużą domieszką gruzu ceglanego.Penstemony

Penstemony- wymagania uprawowe

Wszystkie penstemony lubią stanowiska słoneczne bądź lekko zacienione i osłonięte od silnego wiatru. Rośliny te są wrażliwe na nadmiar wody w podłożu, jeśli jest ono mało przepuszczalne trzeba dodać trochę piasku Penstemonylub żwirku. Najlepiej uprawiać penstemony na  podłożu o odczynie neutralnym (większość gatunków). Gleba pod uprawę nie musi być bardzo żyzna, przed ich posadzeniem wystarczy wymieszać ją z niewielką ilością kompostu i drobnego żwirku. Wiosną zasilamy je wolno działającym nawozem. Penstemony rozpoczynają kwitnienie w czerwcu lub lipcu (zależnie od odmiany) i kontynuują je do sierpnia, a nawet września. Aby kwitły jak najdłużej, należy wycinać przekwitłe kwiatostany. Jesienią po pierwszych przymrozkach rośliny przykrywamy stroiszem lub włókniną. Wiosną po zdjęciu przykrycia usuwamy uszkodzone pędy i zeszłoroczne kwiatostany. Przy mokrym lecie lub w nieco cięższych glebach nadmiar wody przy korzeniach może spowodować ich zagniwanie. Prócz chorób grzybowych na penstemonach nie występują w zasadzie żadne szkodniki.

Rozmnażanie penstemonów

Penstemony najczęściej rozmnażamy przez podział Penstemonyrozrośniętych kęp wiosną lub sadzonkowanie krótkopędów latem. Pobieramy je z pędów bocznych, niekwitnących. Sadzonki umieszczamy w doniczce wypełnionej mieszaniną piasku i torfu. Ukorzeniają się po 2-3 tygodniach. Pierwszą zimę powinny spędzić w jasnym i chłodnym pomieszczeniu ( 5 stopni C). W maju wysadzamy rośliny na rabatę. Penstemon kosmaty może dawać obfity samosiew. Jeżeli młode roślinki wzejdą zbyt gęsto należy je przerzedzić, gdyż w zwarciu tracą pokrój i słabiej kwitną. Z zebranych nasion warto rozmnażać tylko gatunki botaniczne penstemonów, gdyż odmiany niekoniecznie powtarzają cechy rośliny matecznej. Nasiona najlepiej wysiewać jesienią, ekspozycja na mróz przyspiesza kiełkowanie.